Zelfreflectie

Zelfreflectie

Het valt niet altijd mee om eerlijk naar jezelf te kijken wanneer je dingen hebt gedaan of gedrag hebt vertoond waar het nodige op aan te merken is. Het kan nog lastiger zijn om daar dan ook nog ruiterlijk voor uit te komen. Uit zelfbescherming stellen we de zaken liever zo voor, dat we er goed vanaf komen of het beste mee weg komen. Alleen, is dat ook zo?

Vanaf het allereerste begin zijn wij mensen gevoelig voor ‘window dressing’,  het ophouden van een schone schijn. Het begon meteen al bij Adam en Eva. Zij hadden de beschikking over een uitgebreide tuin, die hen goed in het levensonderhoud voorzag. Ze hadden er het volle vruchtgebruik van, al hadden ze wel met een beperking te maken: in de tuin stond één boom waar ze van af moesten blijven. Nadat ze zich er toch toe lieten verleiden van de vrucht van juist die boom te eten en ze daarover door God werden bevraagd, probeerden ze anderen de schuld in de schoenen te schuiven. Adam beschuldigde niet alleen Eva ervan hem op het verkeerde spoor gezet te hebben, maar vond dat God hier toch ook wel debet aan was. Hij had Eva immers gemaakt. En Eva vond op haar beurt ook een schuldige: de slang die haar met zijn verkeerde voorstelling van zaken op het verkeerde been zette. Adam en Eva probeerden er op die manier mee weg te komen. Opnieuw maakten zij een inschattingsfout. (Gen. 3:1-14)

De volgende generatie deed het al niet veel beter. Kaín was – op zijn zachtst gezegd – ‘not amused’ dat het offer van zijn broer wel door God werd geaccepteerd en het zijne niet. In plaats van naar de oorzaak daarvan te kijken en ervoor te zorgen dat hij met God in het reine kwam, besloot hij zijn broer uit de weg te ruimen. Ook hij werd door God op zijn daad bevraagd. Zijn formele antwoord was dat hij toch niet de oppas van Abel was. Dat antwoord was voor God veel te opzichtig. Hij confronteerde Kaïn met zijn daad. (Gen. 4:1-10)

Niet alleen in het begin van de schepping, maar ook later, in de christelijke kerk, was dit soort verhullend gedrag zichtbaar, zelfs toen de kerk floreerde. Daadkrachtige gelovigen zorgden voor degenen die zonder hulp van anderen niet rond konden komen. Bezittingen werden verkocht. De opbrengst werd aan de apostelen gegeven, die verantwoordelijk waren voor een goede besteding van dat geld. Een welvarend echtpaar, Ananias en Safira, besloot een stuk grond te gelde te maken en de opbrengst af te dragen. Ze deden alsof ze de hele opbrengst schonken en logen de apostelen daarover voor. Hun leugen werd doorzien en de confrontatie daarmee was heftig. (Handelingen 1:1-11)Waar we het anderen niet altijd toestaan om een inkijk te geven in onze overwegingen, keuzes en daden, is het niet nodig om God daar toestemming voor te geven, of om je beter voor te doen. Hij kent ons van binnenuit en heeft daar dus al lang weet van. David beschrijft dit in Psalm 139: 1-6 "HEER, U kent mij, U doorgrondt mij, U weet het als ik zit of sta, U doorziet van verre mijn gedachten. Ga ik op weg of rust ik uit, U merkt het op, met al mijn wegen bent U vertrouwd. Geen woord ligt op mijn tong, of U, HEER, kent het ten volle. U omsluit mij, van achter en van voren, U legt uw hand op mij. Wonderlijk zoals U mij kent, het gaat mijn begrip te boven.”

Waar schaamte- en schuldgevoelens je ervan kunnen weerhouden om met anderen over je foute kanten te praten, hoeven deze er niet te zijn in je relatie met God. We praten er liever niet over. Opmerkelijk genoeg doet Jezus dat juist wel: Hij spreekt daarover met de Vader. 1 Johannes 2: 1+2 beschrijft: “Kinderen, ik schrijf u dit opdat u niet zondigt. Maar mocht een van u zondigen, dan hebben wij een pleitbezorger bij de Vader: Jezus Christus, de rechtvaardige. Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld.” Hij vergeeft ons dus onze schulden. “Zo ver als het oosten is van het westen, zo ver heeft Hij onze zonden van ons verwijderd,” bezingt Psalm 103:12. Het heeft dus zin om je fouten eerlijk onder ogen te zien en om daar ook mee
naar God toe te gaan.

In plaats van weg te kijken, is het dus goed om samen met Hem terug te blikken en je af te vragen waar je je schuldig over voelt, waar je je aan stoort of bang voor bent. Misschien zijn dit enkele dingen; het kan ook een inmiddels opgestapeld kaartenhuis aan zaken zijn. Wanneer je niet weet hoe je met deze zelfreflectie kunt beginnen, mag je God vragen je daarbij te helpen. “Als je niets te zeggen hebt, luister dan, wees stil - laat mij jou de wijsheid leren’” staat er in Job 33:33. Je mag van God verwachten dat Hij je die wijsheid en dat inzicht geeft. Jacobus 5:1 bevestigt dat: “Komt een van u wijsheid tekort? Vraag God erom en Hij, die aan iedereen geeft, zonder voorbehoud en zonder verwijt, zal u wijsheid geven.”

Nu praktisch
Maak het praktisch door een lijst te maken van zaken waar je dankbaar voor bent en van dingen die je niet goed hebt gedaan, goede dingen die je hebt nagelaten te doen, en waar je anderen misschien ook mee beschadigd hebt. Sta niet langer bij negatieve dingen stil dan nodig is en houd beide lijsten in balans. Weet dat niemand een vlekkeloze reputatie heeft. Niemand is in staat om ook maar iets toe te voegen of af te doen van de liefde die God voor je heeft en ook blijft hebben.